Borsada Devre Kesici Nedir? Neden Uygulanır?

Borsada işlem durdurma yatırımcılar tarafından sıkça merak edilen bir konudur. Borsa İstanbul yatırımcıları bir hissede işlem durdurmanın anlamını ve işlem durdurma mekanizmasının nasıl işlediğini araştırmaktadır. Bu kullanılan terimi, borsada alım-satımın geçici olarak durdurulmasını ifade eden acil durum bir tedbiri ifade eder. Yazımız bilgilendirmek amacıyla hazırlanmış olup bir yatırım önerisi yahut danışmanlığı değildir.

Devre Kesici Nedir?

Borsada devre kesici özellikle ilk kez yatırım yapmak isteyen kişiler tarafından sıklıkla sorulan bir konudur. Temel olarak bu terim, geçici bir şekilde alım ve satımın durdurulması anlamına gelmektedir.

İLGİLİ HABER Memura Toplu Sözleşme İkramiyesi Ödenecek

Borsada devre kesici nedir? Devre kesici işleminin mantığı nedir? Borsada devre kesici ne zaman biter? Devre kesici terimi hakkında borsa yatırımcılarının bilmesi gereken tüm değerler.

Devre Kesici Ne İşe Yarar?

İşlem durdurma önlemleri borsa panik satışlarını engellemeyi amaçlamakla birlikte aynı zamanda panik alımlar durumunda da devreye girebilir. S&P 500 ve BIST 100 gibi geniş piyasa endeksleri ile birlikte hisse senetlerinde yaygın olarak kullanılır.

Borsa devre kesici dünya genelindeki borsalarda, fiyatlar belirli seviyelere ulaştığında otomatik olarak alım-satımı durdurarak çalışan geçici tedbirlerdir.

İLGİLİ HABER Kervan Gıda (KRVGD Hisse) 2024 İlk Çeyrek Bilançosu Nasıl Geldi?

Borsada devre kesici nedir? Devre kesici işleminin mantığı nedir? Borsada devre kesici ne zaman biter? Devre kesici terimi hakkında borsa yatırımcılarının bilmesi gereken tüm değerler.

Devre Kesici Nasıl Çalışır?

Otomatik seans durdurma sistemi, borsalarda kullanılan bir acil durum önlemidir. Bu sisteme devre kesici uygulaması da denilmektedir. Otomatik seans durdurma sistemi, otomatik olarak işleyen bir mekanizma olduğu için bu adla anılmaktadır.

Borsa genelinde veya belirli bir hisse senedi için uygulanabilen otomatik seans durdurma sistemi, piyasada belirli bir süre için işlem yapmayı durdurur. Bu sistem borsada ciddi düşüşler yaşandığında alım-satım işlemlerini otomatik olarak durdurarak adeta elektrik sigortası gibi işlev görür böylece borsa kesici devre nedir tekrar açılanabilir.

Borsada Devre Kesici Olursa Ne Olur?

Borsa genelinde veya belirli hisse senetleri için kullanılabilen devre kesici uygulaması borsa endekslerinde birden fazla düşüş eşiğine sahiptir. Örneğin BIST100 endeksi, iki farklı eşik belirlemiştir. BIST100 endeksinde %5 veya daha fazla bir düşüş yaşandığında devre kesici uygulaması devreye alınır. Sistem devreye girdikten sonra bu düşüş %7’ye ulaşırsa, uygulama ikinci kez hayata geçirilir.

Birçok borsada iki eşiğin ötesinde devre kesici uygulaması bulunmaktadır. Örneğin, ABD borsalarında üç aşamalı devre kesici uygulaması mevcuttur. %7 ve %13’lük düşüşlerde işlemler 15 dakika boyunca durdurulurken, bu düşüş %20’ye ulaştığında borsa işlem gününü tamamen kapatır. Borsada devre kesici olursa ne olur böylece açılanabilir.

Borsa Devre Kesici Kaç Dakika Sürer?

Borsada devre kesici uygulaması farklı aşamaları içeren bir sistemdir. Devre kesicinin uygulanma süresi, bu aşamalardaki zaman değişkenliğine bağlı olarak çeşitlenir.

Borsada devre kesici, hangi borsada gerçekleştiğine bağlı olarak değişen sürelerle uygulanır. Ancak genel olarak borsa genelinde ve belirli hisselerde devre kesiciler için ortalama süre dilimleri belirlenmiştir. Bu süre genellikle 10 ila 30 dakika arasında değişmektedir.

Devre kesicinin tüm aşamaları tamamlandığında ve eşleştirmeler yapıldığında, devre kesici otomatik olarak kaldırılır. Borsada devre kesici kaç dakika sürer böylece açıklanabilir.

Borsada Devre Kesici Neden Uygulanır?

Borsada devre kesici piyasa ve yatırımcıları korumak amacıyla hayata geçirilir. Fiyatlar, çeşitli faktörlerden kaynaklanan öngörülemeyen dalgalanmalar gösterebilir. Bu dalgalanmalar bazen spekülatif saldırılar nedeniyle meydana gelebilir.

Yatırımcılar büyük dalgalanmalar sırasında hatalı işlemler yaparak zarar görebilir veya borsaya olan güvenlerini kaybedebilir. Devre kesici uygulaması devreye girdiğinde, yatırımcının hatalı işlem yapmasını engeller ve piyasada neler olup bittiğini anlaması için gerekli zamanı sağlar. Aynı zamanda devre kesici değerlerin dalgalanmasını destekleyen işlemleri belirleyerek bunları iptal eder. Böylece de piyasa düzenini koruyan bir otorite oluşturur.

Devre Kesici Uygulaması Nasıl Yapılır?

Borsa İstanbul’da yer alan en büyük 100 şirketi içeren BIST100 endeksinin ilk eşik olarak belirlenen yüzde 5 veya daha fazla düşmesi durumunda devre kesici uygulanır. İkinci eşikte ise yüzde 7 veya daha fazla düşmesi durumunda devre kesici otomatik olarak devreye girer ve manuel müdahale gerektirmez.

Devre kesici borsa uygulaması kısaca Sürekli İşlem Bölümü’nde fiyat değişiminin belirlenen eşik değerini aşması durumunda işlemlerin geçici süreyle durdurulup emir toplama aşamasına alınması anlamına gelir.

Devre Kesici Uygulaması Nasıl Çalışır?

Borsada devre kesici uygulandığında ilk olarak alım ve satım işlemleri durdurulur. Devre kesicinin yol açtığı fiyat eşiklerinin üzerinde bulunan ve altında yer alan emirler iptal olunur. Yeni bir fiyat belirlemek amacıyla hisse veya borsa için tek fiyat yöntemiyle değerlendirme yapılır.

Tek fiyat belirleme yöntemi, bir hissenin tek bir fiyata sabitlenip işleme kapatılması, ardından talep edilen işlemlerin değerlendirilerek en uygun koşullara göre fiyatın belirlenmesini içerir. Bu fiyata devre kesici referans fiyatı denir ve likidite sağlamak amacıyla kullanılır.

Devre kesici işlemi ardından sürekli işlemle işlemlere devam edilir. Sürekli işlem, alım ve satım taleplerinin önce fiyat, sonra zaman sıralamasına göre sürekli eşleştirildiği bir süreçtir. Fiyat önceliği yatırım aracının güncel değerine en yakın teklif; zaman önceliği ise bu teklifi kimin daha önce verdiğini belirtir.

Devre Kesici Uygulaması Ne Zaman Nasıl Çalışır?

Borsada devre kesici önlemi borsa işlemlerinin gerçekleştirildiği süre zarfında etkili olur. Bu durumun temel amacı  işlem olasılığı devam ettiği sürece yatırımcının spekülatif saldırılara karşı işlem yapmasını engellemektir. Kapanış seansından sonra devre kesici uygulanmaz ve kapanış seansına yakın gerçekleşen devre kesici, kapanışla birlikte sona erer.

Devre kesiciyi devreye sokan belirli koşullar bulunmaktadır. Bu koşulla  borsa genelinde veya hisse senetleri özelinde değişiklik gösterir. Genel borsa için %5 ve %7 düşüş, hisse senetleri için ise belirlenen eşiklere göre devre kesicinin devreye girmesi için:

• Yıldız Pazar için %10,
• Ana Pazar için %7,
• Alt Pazar için %5 oranında fiyat değişiklikleri gereklidir.

Hisse senedi değerindeki bu büyük dalgalanmalar devre kesicinin uygulanmasına neden olabilir. Borsa devre kesici ne zaman çalışır bilmeyenler için bu şekildedir.

Borsada Devre Kesici Uygulaması Nasıl Anlaşılır?

Borsada devre kesici uygulaması belirli periyotlarla planlanmaz. Daha önce ifade ettiğimiz şartlar sağlandığında otomatik olarak devreye girebilir.

Ekonomiyi ciddi şekilde etkileyebilecek gelişmeler, piyasada spekülatif bir haberin yayılması veya borsada manipülatif fiyat değişimleri meydana geldiğinde, devre kesici uygulanma olasılığı artar. Yatırımcılar, güncel gelişmeleri, borsa durumunu ve hisse değerlerini takip ederek devre kesici uygulanacağını öngörebilir.